การได้มาซึ่งสิทธิในการครอบครองปรปักษ์
ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๓๘๒ บัญญัติไว้ว่า บุคคลใด ครอบครอง ทรัพย์สิน ของผู้อื่นไว้ โดยสงบ และ โดยเปิดเผย ด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ ถ้าเป็น อสังหาริมทรัพย์ ได้ครอบครอง ติดต่อกัน เป็นเวลา สิบปี ถ้าเป็น สังหาริมทรัพย์ ได้ครอบครอง ติดต่อกันเป็นเวลา ห้าปี ไซร้ ท่านว่า บุคคลนั้น ได้ กรรมสิทธิ์
อธิบาย
การครอบครองปรปักษ์ หมายถึง การที่บุคคลใดคนหนึ่งได้ครอบครอง ทรัพย์สินของผู้อื่นไว้ ซึ่งทรัพย์สินนั้น หมายความรวมถึง ทรัพย์และวัตถุไม่มีรูปร่างซึ่งอาจมีราคาและอาจถือเอาได้ นั่นเอง และจะต้องเป็นการครอบครองโดยสงบ และเปิดเผยด้วยว่าเรามีเจตนาที่จะเป็นเจ้าของทรัพย์สินนั้น กล่าวคือ เจ้าของทรัพย์สินเดิมจะต้องรู้ว่าเรากำลังครอบครองอยู่ด้วย ซึ่งกฎหมายได้กำหนดไว้ดังนี้
1. ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ อันได้แก่ ที่ดิน และทรัพย์อันติดอยู่กับที่ดินที่มีลักษณะเป็นการถาวรหรือประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดินนั้น อาทิเช่น บ้านนั้นเอง เหล่านี้เรียกว่าอสังหาริมทรัพย์ ซึ่งเป็นทรัพย์ที่ไม่สามารถเคลื่อนที่ได้ ถ้าบุคคลนั้นได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลา 10 ปี
2. ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลา 5 ปี
กฎหมายถือว่าบุคคลนั้นได้ไปซึ่งกรรมสิทธิ์ ซึ่งบุคคลที่ครอบครองปรปักษ์ถือว่าเป็นเจ้าของทรัพย์สินที่ครอบครองปรปักษ์นั้น มีสิทธิ์ที่จะอยู่อาศัย และขายหรือจำหน่าย ทรัพย์สินเหล่านั้นเช่นเจ้าของได้เลย
ตัวอย่าง
นาย ก. ได้เข้าอาศัยอยู่ในที่ดินของนาย ข. ดังเช่นเหมือนเป็นที่ดินของนาย ก. เอง ซึ่งนาย ข. ก็รู้ ว่านาย ข. อาศัยอยู่ในที่ดินของตน โดยนาย ก. ได้เข้าไปอยู่โดยสงบ ไม่มีการกระทำที่เป็นการข่มขู่นาย ข. แต่อย่างใด ดังนี้ เมื่อนาย ก.ได้อยู่อาศัยในที่ดินนั้นเป็นเวลา 10 ติดต่อกัน กฎหมายถือว่านาย ก.ได้กรรมสิทธิในที่ดินนั้นโดยการครอบครองปรปักษ์ มีสิทธิ์ที่จะใช้สอย หรือขายจำหน่าย จ่ายโอนที่ดินดังกล่าวได้เลย
